Δευτέρα 16 Φεβρουαρίου 2009

Το τρένο

Α΄

Είναι μήνες τώρα που πασχίζω με κάθε τρόπο να συλλάβω τη μορφή του ήρωά μου. Είναι ατέλειωτες οι ώρες που με βασανίζει. Τη μια έρχεται φωτεινός, ακμαίος και ακέραιος, την άλλη τον χάνω στη στιγμή και μάταια για ώρες τον αναζητώ. ΄Έτσι, κάθε προσπάθεια μέχρι στιγμής καταλήγει σε αποτυχία.
Λέξεις, εικόνες, πρόσωπα, ήχοι, μυρωδιές, κινήσεις, έρχονται και ξανάρχονται στο νου μου από μόνες τους, ξεκομμένες ολότελα από την συνολική εικόνα που θέλω να δημιουργήσω, αδέσποτες και ακυριάρχητες αρνούνται να γίνουν φράσεις αποδεκτές από τον αναγνώστη, ολοκληρωμένες κι όχι μάταιο αγώνισμα σαν πετριές στον ήλιο.
Κάθομαι με τις ώρες μπροστά στο άσπρο χαρτί αλλά η εικόνα, όπως την θέλω ακριβώς και την φαντάζομαι, δεν σχηματίζεται ή, αν αρχίζει και αποκτά μια πρώτη σχηματοποίηση, δεν παραμένει στη συνείδηση τόσο χρόνο, όσο θα ήταν απαραίτητος για τη βιώσιμη ανάπτυξή της.
Δεν είναι εύκολη υπόθεση τελικά, ό,τι κι αν λένε διάφοροι αυτόκλητοι μελετητές του φαινομένου, να γράψει κανείς ένα εκτεταμένο αφηγηματικό κείμενο και να το οδηγήσει στο φυσικό του τέλος και να πει με ανακούφιση «ωραία, τελειώσαμε επιτέλους!», όταν μέσα του δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη όλες εκείνες οι διεργασίες που απαιτούνται ώστε ν’ αρχίσει να ρίχνει πυρετωδώς πάνω στο χαρτί όλα τα επιμέρους στοιχεία και περιστατικά που θα απαρτίσουν στο τέλος το επιθυμητό σύνολο με την απόλυτη αλληλουχία και ενάργεια που απαιτεί το σφιχτό δέσιμό τους γύρω από την κυριαρχική προσωπικότητα του κεντρικού ήρωα και των προσώπων που κινούνται στο πλάι του ή απέναντί του, στο σκοτεινό ή φωτεινό περίγραμμα της δράσης του,
΄Ετσι, αρχίζει η έρευνα απ’ την αρχή, το ψάξιμο ή, καλύτερα, το ψαύσιμο των κοίλων και των καμπύλων κατά τον ποιητή που δυο ολόκληρα χρόνια αναζητούσε τη μορφή του ήρωά του στο χώρο και τον χρόνο και, τελικά, βρήκε στη θέση του το κενό, κάτω από την εντάφια χρυσή προσωπίδα, κι έτσι ανοίγεται, χωρίς να το πάρει είδηση ο αφηγητής, ένας καινούριος αλλά σίγουρος δρόμος για να μιλήσει περισσότερο για τον εαυτό του και τις πληγές του που κακοφορμίζουν και λιγότερο γι’ αυτόν, του οποίου θέλει να περιγράψει το σύντομο πέρασμά του από την ζωή, τα αγιάτρευτα πάθη του και τα αβέβαια βήματά του στον κόσμο που μας περιβάλλει και μας ταλαιπωρεί.
Αυτό έπαθε κι ο ποιητής που ανέφερα λίγο πιο πριν, δύο ολόκληρα χρόνια, όπως έγραψε, πάλευε να βρει το σχήμα του προσώπου του ήρωά του, του βασιλιά της Ασίνης δηλαδή, τον ήχο της φωνής του, τη φορά ή τη λάμψη της ματιάς του, την κίνηση εν τέλει του κορμιού του. Κι όταν κάποτε πίστεψε πώς, επί τέλους έφτασε η ώρα να ευοδωθεί η προσπάθειά του και σήκωσε με αγωνία την εντάφια χρυσή προσωπίδα, βρήκε από κάτω το κενό κι έτσι αυτό που του έμεινε να κάνει στη συνέχεια ήταν, όχι η ανασύσταση πλέον της μορφής του ήρωά του, που, άλλωστε, ούτε ο ΄Ομηρος δεν διανοήθηκε ή δεν θέλησε να κάνει, αλλά η έκθεση των δικών του ψυχικών, συναισθηματικών δηλαδή και νοητικών πεπραγμένων και ν’ αφήσει τον πόνο της ψυχής του να ξεχειλίσει ελεύθερα πάνω στο χαρτί και να σκεπάσει για πάντα με επιτυχία όλα τα κενά που άφησε το πέρασμα του ήρωα από τη ζωή ή την ιστορία. Βγήκε όμως, σε πείσμα της ματαιότητας των ερευνών, ένα εξαίσιο ποίημα.
Αυτό θα προσπαθήσουμε να κάνουμε κι εμείς εδώ, έχοντας συγχρόνως και το πλεονέκτημα να μην αναζητούμε τον ήρωα στις δέλτους της Ιστορίας και της συλλογικής μνήμης αλλά μέσα στον ίδιο μας τον εαυτό και τις μνήμες του, στη γνώση δηλαδή που μας έδωσε η γνωριμία και η βραχύχρονη φιλική σχέση με τον ήρωα, ακόμα κι αν είναι για πολλούς απατηλή και περιορισμένη, αφού ποιος μπορεί πραγματικά να γνωρίσει σε βάθος τον πλησίον του, αν δεν γνωρίσει πρώτα τον ίδιο του τον εαυτό: Ελπίζω να λειτουργήσει σαν οδηγός μου και καθοδηγητής η βαθιά πεποίθηση ότι ο άνθρωπος αυτός κάτω από άλλες φυσικά συνθήκες, σε ΄άλλες εποχές και υπό άλλες προϋποθέσεις θα είχε ζήσει διαφορετικά τη ζωή του και ότι το ελπιδοφόρο μήνυμα που έστειλε η δράση του και η παρουσία του, όσο ζούσε, δεν πήγε εις μάτην.
Τώρα ας πάρουμε τα πράγματα, όχι φυσικά απ’ την αρχή, αλλά με την σειρά που επιβάλλουν οι θεμελιώδεις κανόνες της αφήγησης ώστε να μην προδικάσω με τις δικές μου κρίσεις και παρεμβάσεις το αποτέλεσμα, αφού αυτές δεν έχουν καμία αξία παρά μόνο για μένα τον ίδιο και τα γεγονότα είναι αυτά που από εδώ και στο εξής θα γίνουν ο κύριος οδηγός του αναγνώστη για την συναγωγή των δικών του κρίσεων και των δικών του συμπερασμάτων.
Ο λόγος του συγγραφέα είναι πάντα μεροληπτικός, είτε αγαπάει υπερβολικά ή, πολύ σπάνιο, βέβαια, μισεί με πάθος αδικαιολόγητο τους ήρωές του. Μέσα σ’ αυτούς, άλλωστε, φυλακίζει ολόκληρη την αλήθεια, όποια κι αν είναι αυτή, γι’ αυτό και εδώ τα γεγονότα θα εκτεθούν εντελώς γυμνά από κρίσεις και συμπεράσματα, γυμνά, επίσης, από συναισθήματα κι επιθυμίες και σε χρόνο ενεστώτα για να μπορεί ο έμπειρος και οξυδερκής αναγνώστης να πλάσει με τη φαντασία του τη δική του εικόνα για τον ήρωα και τον κόσμο του, αφού αυτή θα έχει ουσιαστικά και τη μεγαλύτερη αξία για τον ίδιο κι όχι οι μεμψίμοιρες κρίσεις του δημιουργού.


Β΄

Αυτή την ώρα βρίσκεται μέσα στο τρένο της γραμμής Αθηνών – Πατρών – Πύργου, στο τελευταίο βαγόνι. Είναι μόνος. Κατάμονος. Ταξιδεύει δεύτερη θέση για τη γενέτειρά του, την Ανδραβίδα, παλιά και ξεχασμένη πρωτεύουσα του Γαλλικού Πριγκιπάτου της Αχαΐας, στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, με λιγοστά και εγκαταλελειμμένα ερείπια, που δείχνουν μόνο ένα μικρό μέρος από την παλιά της αίγλη.
Την αγαπάει την πόλη του κι ας είναι μικρή και ξεχασμένη. Νιώθει μια συγκίνηση, καθώς την σκέφτεται, πρωτόγνωρη, που δεν μπορεί να εξηγήσει με τους κανόνες και τους νόμους της απλής λογικής, αφού δεν έχει περάσει πολύς καιρός, άλλωστε, από τότε που την αποχωρίστηκε την τελευταία φορά: είκοσι μέρες μοναχά! ΄Ένας αδικαιολόγητος φόβος τον έχει κυριέψει, λες και δεν πρόκειται να την ξαναδεί ποτέ, καμία άλλη φορά στη ζωή του. Θεός φυλάξοι!
Απέναντί του ακριβώς μια γριά χωριάτισσα που μασουλάει ασταμάτητα με φανερή απόλαυση και ζωώδεις γρυλισμούς. Που βρίσκει τόση όρεξη! Είναι χοντρή, τα χείλη της κάνουν δυνατούς παφλασμούς, όπως τα κύματα που σκάζουν αγριεμένα στα βράχια της ακτής. Σου δίνει την εντύπωση ότι ο μοναδικός προορισμός της ζωήςτης είναι τα φαΐ. Δίπλα της ένα γεροντάκι, ταλαίπωρο και βασανισμένο, που δεν ανοίγει το στόμα του, αν δεν του απευθύνει πρώτα κάποιος τον λόγο, ήρεμο και σοβαρό, ίσως και κάπως φοβισμένο. Στη διπλανή του θέση ένας νεαρός, φοιτητής της Γεωπονικής, όπως θα πληροφορηθεί κατά τη διάρκεια της διαδρομής στις λιγοστές απόπειρες που θα επιχειρήσει για συνομιλία και επικοινωνία.
Στη διπλανή τους σειρά θέσεων μια ανάλογη τετράδα επιβατών με διαφορετική όμως συμπεριφορά. Δυο νεαροί θορυβώδεις και ενοχλητικοί που κοιτάζουν συνεχώς δεξιά κι αριστερά ή μπρος και πίσω, με λιγωμένα από τη σεξουαλική στέρηση και τον ανικανοποίητο πόθο μάτια κάθε νεαρό εκπρόσωπο του γυναικείου φύλου που περνάει από εκεί, νομίζοντας ότι έτσι θα μπορέσουν να τον συλλάβουν με τα δίχτυα που έχουν απλώσει. Πλην όμως μάταιος ο κόπος! Απέναντί τους, ένα ζευγάρι ηλικιωμένων, ήσυχο και, προφανώς, αδιάφορο για όσα διαδραματίζονται γύρω τους, κλεισμένοι ασφυκτικά στον δικό τους μικρόκοσμο. Αδύνατον να τους συγκινήσει οποιαδήποτε εξωτερική παρέμβαση.
Το βαγόνι είναι παλιό, βρώμικο και συφοριασμένο, όπως συμβαίνει πάντα δυστυχώς, με τα τρένα της γραμμής αυτής, με φθαρμένα τα καθίσματα, κάποια παράθυρα σπασμένα, άλλα ανοίγουν κι άλλα όχι, τον χειμώνα σκας από τη ζέστη του καλοριφέρ, το καλοκαίρι από τη ζέστη της εποχής και το κάψιμο του ήλιου αλλά πάντα κρυώνεις από τον αέρα που διαπερνάει συνεχώς τα σπασμένα τζάμια ανεξάρτητα από ώρα ή εποχή. Στο δάπεδο σκουπίδια, τσαλακωμένα χαρτιά, κουτιά από αναψυκτικά άδεια από το περιεχόμενό τους, μπουκάλια από μπύρες, καμένα σπίρτα, άδεια πακέτα τσιγάρων και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς, αποσκευές, βαλίτσες, τσάντες, δέματα και πλαστικές σακούλες, που εμποδίζουν στον μέγιστο βαθμό την κίνηση των επιβατών και των υπαλλήλων του οργανισμού.
Φυσικά, κανείς δεν διαμαρτύρεται ποτέ, αυτή η κατάσταση επαναλαμβάνεται συνεχώς από τότε που ιδρύθηκε η γραμμή, την έχουν συνηθίσει πια και την αποδέχονται μοιρολατρικά. Πού και πού, κάποιος ιδιότροπος υπάλληλος λέει δυο κουβέντες αλλά τίποτα δεν αλλάζει. Ακόμη και χαρτονένια κουτιά με τρύπες στα πλάγια, για να παίρνουν αέρα τα κοτόπουλα που βρίσκονται μέσα, συνωστίζονται το ένα πάνω ή δίπλα στο άλλο περιορίζοντας και τον ελάχιστο χώρο που απομένει για τις μετακινήσεις των ανθρώπων και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, και όρθιοι επιβάτες, που έβγαλαν εισιτήριο τελευταίοι και δεν βρήκαν θέση και για αυτό καραδοκούν σαν αρπακτικά πότε θα σηκωθεί κάποιος από την θέση του για λίγο για να την αρπάξουν και να ξεκουραστούν, όσο μπορούν, αφού πρέπει να σηκωθούν αμέσως μόλις επιστρέψει, εκτός κι αν επιθυμούν να δημιουργήσουν επεισόδιο.
Και πάνω απ’ τα καθίσματα, τα ράφια, γεμάτα και αυτά με αποσκευές και άλλα αντικείμενα που κουβαλούν πάντα μαζί τους οι ταξιδιώτες, πολλά απ’ τα οποία προεξέχουν επικίνδυνα να πέσουν και να προσγειωθούν στα κεφάλια των επιβατών, που ρίχνουν πού και πού με φόβο τη ματιά τους για να δουν αν βρίσκονται στη θέση τους καλά στερεωμένα ή έχουν μετακινηθεί από τους συνεχείς κραδασμούς που δημιουργούνται από την κίνηση του τρένου στις σιδηροτροχιές.
Ο κόσμος πάει κι έρχεται, συνεχώς και αδιαλείπτως, πάνω κάτω, πάνω κάτω, με ή χωρίς λόγο, τις περισσότερες φορές για να περνάει η ώρα, το ταξίδι, άλλωστε, είναι ιδιαίτερα κουραστικό κι όλα άβολα μέσα στο τρένο και η ατμόσφαιρα σε ορισμένα σημεία της διαδρομής ανυπόφορα αποπνικτική από τα τσιγάρα και τον ιδρώτα ή τα βαριά αρώματα που φορούν μερικές γυναίκες. Στα σημεία αυτά γίνεται φανερό ότι ο ήρωάς μας υποφέρει τα μέγιστα, πνίγεται, ανοίγει το παράθυρο για να αναπνεύσει καθαρό αέρα, δεν καπνίζει άλλωστε και,συνεπώς, ο οργανισμός του δεν είναι συνηθισμένος σε τέτοιου είδους επιθέσεις από το μολυσμένο περιβάλλον του τρένου. Η κίνησή του αυτή ενοχλεί κάποιους συνεπιβάτες του που διαμαρτύρονται και τον φέρνουν σε δύσκολη θέση κάθε φορά που προσπαθεί ν’ ανοίξει το παράθυρο. ΄Όλα όμως τελειώνουν πάντα ομαλά. Ευτυχώς, γιατί δεν είναι απ’ τους ανθρώπους εκείνους που τους αρέσουν οι άσκοπες φιλονικίες.
Είναι καλοκαίρι, Ιούλιος μήνας, κύματα καυτού αέρα εισβάλλουν συνεχώς από τα ανοιχτά παράθυρα και τα θρυμματισμένα τζάμια του βαγονιού, οι γυναίκες κουνούν με νευρικό τρόπο βεντάλιες, περιοδικά, εφημερίδες, χαρτόνια, ακόμα και τα χέρια τους για να προξενήσουν μ’ αυτό τον αυτοσχέδιο τρόπο κάποια μετακίνηση ψυχρών αέριων μαζών, να δροσιστεί λίγο το φρυγμένο πρόσωπό τους, οι άντρες μετακινούνται για τον ίδιο λόγο αδιάκοπα στα καθίσματα, μάταια όμως, ο αέρας είναι πάντα καυτός και η ατμόσφαιρα αποπνικτική.
Ιδρώτας, ανακατεμένες μυρωδιές, φωνές, φασαρία, ανακατωσούρα, σπρωξίματα, ένας μικρός πανζουρλισμός και γκαρσόνια που πηγαινοέρχονται συνεχώς, με ή χωρίς σκοπό, κρατώντας στα χέρια τεράστιους δίσκους με μπαγιάτικα σουβλάκια, ικανά να σου προξενήσουν κόψιμο και άλλες στομαχικές διαταραχές, αναψυκτικά, εμφιαλωμένα νερά και μπύρες. Και η φωνή τους, με την οποία διαλαλούν την ποιότητα του προϊόντος που πουλούν, πάντα στη διαπασών, γιατί αλλιώς, έτσι ίσως πιστεύουν, δεν πρόκειται να βρουν αγοραστές.
Η μηχανή του τρένου αγκομαχάει στον ανήφορο, στον κατήφορο ξεχύνεται ακράτητη και καταπίνει με λαιμαργία τα χιλιόμετρα, αναπτύσσοντας ταχύτητες τέτοιες που δεν ταιριάζουν στον δυναμισμό της, σαν πουλάρι που αφέθηκε ελεύθερο να τρέξει στο λιβάδι, στις στροφές όμως κόβει υπερβολικά, δεν γίνεται διαφορετικά, πάντοτε καραδοκεί ο κίνδυνος του εκτροχιασμού.
Μέσα σ’ όλ’ αυτά, ανάμεσα σ’ όλους αυτούς τους ανθρώπους που συνωστίζονται ταξιδεύοντας ο ένας πάνω στον άλλον, σχεδόν, ο ήρωάς μας νιώθει μόνος, εντελώς μόνος, ξένος και απόκοσμος. Και είναι φυσικό αυτό, γιατί αυτός και οι άλλοι αποτελούν δύο ή περισσότερους κόσμους διαφορετικούς που έξ ανάγκης και μόνο κινούνται στον ίδιο πλανήτη.
Αδυνατεί παντελώς να επικοινωνήσει με τους γύρω του, με τους οποίους δεν τον ενώνει τίποτε, μόνο ο κοινός σκοπός, το κοπιαστικό ταξίδι στο ίδιο βαγόνι, με διαφορετικό όμως προορισμό για τον καθένα. Προσπαθεί να διαβάσει κάτι, μάταια, βέβαια, τα γράμματα χοροπηδούν μαζί με την κίνηση του οχήματος, φεύγουν κάτω από τα μάτια του, ταξιδεύουν κι αυτά με τον δικό τους τρόπο, τα τραντάγματα του τρένου είναι υπερβολικά και συνεχόμενα, στο τέλος παρατάει στην άκρη το έντυπο, το μόνο που του μένει είναι να παρατηρεί, με σχετικό ενδιαφέρον και προσποιητή αδιαφορία, μέσα και έξω από το τρένο, τη φύση και τους ταξιδιώτες, τους σταθμούς και τους ανθρώπους που περιφέρονται σ’ αυτούς, αυτούς που αποβιβάζονται και επιβιβάζονται συνεχώς και προπάντων να συλλογίζεται.
΄Έτσι φτάνει στο σημείο να συλλογίζεται πότε για τη μέχρι εκείνης της στιγμής ζωή του, για τις σχέσεις του με τους άλλους, τους ξένους και τους δικούς του, για την οικογένειά του, τη συμπεριφορά των ανθρώπων, την προσωπική του ιστορία και την ιστορία των δικών του, τις επιθυμίες τους, τους πόθους και τα όνειρά τους, τις επιτυχίες τους και τις αποτυχίες τους, ένα μακρύ παρελθόν που χάνεται στο βάθος των τριών τελευταίων αιώνων. Τις σκέψεις του αυτές, που τις διακόπτουν συνεχώς και βίαια οι φωνές, η φασαρία και η αντάρα των ταξιδιωτών, των γκαρσονιών, των εισπρακτόρων, όσων εν γένει περνούν ή στέκονται κραυγάζοντας μπροστά του, υπολογίζει κάποτε να τις περάσει στο χαρτί να τις εκδώσει.
΄Ένα ταξίδι είναι η ζωή, συλλογίζεται κάποια στιγμή, κοινότοπη η σκέψη βέβαια αλλά αληθινή, το λέει και κάποιο λαϊκό τραγούδι, άλλος κατεβαίνει νωρίς στον πρώτο σταθμό, άλλος αργότερα στον δεύτερο, στον τρίτο και κάποιοι, τυχεροί αυτοί, στο τέρμα του προορισμού τους. Ο ίδιος, άραγε, σε ποιο σταθμό και πότε θα κατεβεί, αναρωτιέται και χαμογελάει διακριτικά, οι σκέψεις είναι συνεχείς και βασανιστικές και πυρπολούν αδιάκοπα τον νου του.
----------------------------------------
Τις προάλλες είχε επισκεφθεί το σπουδαστήριο Νεώτερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου των Αθηνών για να επαληθεύσει κάποια στοιχεία που συγκέντρωσε για μια εργασία του που αναφερόταν στην κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Βενετούς στα 1684. Τον ενδιέφεραν κυρίως οι θεσμοί που δημιούργησαν οι νέοι κυρίαρχοι του τόπου στη νεοκατακτημένη χώρα, που πριν σφάδαζε κάτω απ’ το βάρος του Οθωμανικού ζυγού, διοικητικοί, οικονομικοί, πολιτισμικοί και άλλοι.
Τα στοιχεία που συγκέντρωσε λίγα και λειψά. Τα καινούρια, ανύπαρκτα σχεδόν. Θα έπρεπε να συνεχίσει την έρευνα και στα κρατικά αρχεία της Βενετίας, όπου τα πάντα, όπως είχε πληροφορηθεί, είχαν καταχωρισθεί με τάξη και μεθοδικότητα, μ’ αυτήν ακριβώς την τάξη και μ’ αυτήν την μεθοδικότητα, με την οποία η πόλη των δόγηδων από ένα απλό και μικρό Βυζαντινό πόλισμα που ήταν στην αρχή αναδείχθηκε τελικά σε κυρίαρχο των θαλασσών της Μεσογείου, μέχρι βέβαια και τη δικιά της υποταγή στα στρατεύματα του Βοναπάρτη που έβαλαν οριστικό τέλος στην κρατική της υπόσταση. Ευκαιρία, ως τότε, να οργιάσει η φαντασία του και να καλύψει, έστω και για λίγο, τα κενά της Ιστορίας.
΄Ετσι, αναδύθηκε προς στιγμήν η μορφή, το περίγραμμα της μορφής καλύτερα κάποιων υποτιθέμενων προγόνων του, που η οικογενειακή παράδοση τους ήθελε πραγματικούς. Λέω υποτιθέμενων, γιατί κανείς δεν μπορεί να αποδείξει τίποτα προς το παρόν με τα γνωστά ιστορικά στοιχεία, εικασίες μόνο μπορεί να κάνει ταξιδεύοντας με τα φτερά της φαντασίας του στο σώμα της Νεώτερης Ιστορίας της Μεσογείου.
Βρήκε τρεις με το ίδιο επώνυμο, το δικό του, τρία αδέλφια που πήραν μέρος στην κατάκτηση της Πελοποννήσου μετά την άλωση της Κρήτης από τους Τούρκους, ο ένας καπετάνιος της ναυαρχίδας του Μοροζίνι, που κατά πάσα πιθανότητα θα έδωσε και το σύνθημα για τον βομβαρδισμό της Αθήνας και την ισοπέδωση του Παρθενώνα. Τι φοβερό παρελθόν! Θα ήθελε να μην έβρισκε ποτέ το όνομά του σε μια τέτοια αποτρόπαιη πτυχή της Ιστορίας. Ας μην είχε γίνει ποτέ αυτό το γεγονός, ή ας είχε άλλο αξίωμα ο άνθρωπος αυτός, περισσότερο σεμνό.
Οι άλλοι δύο ήταν διοικητές, πρεβεδούροι, όπως τους έλεγαν οι Βενετοί, στη Γαστούνη ο ένας, στο κάστρο Χλεμούτσι ο άλλος, θα έμειναν για χρόνια, ίσως, στην Ελλάδα, αγάπησαν τον τόπο, παρά την κατάκτησή του αργότερα από τους Τούρκους, και τους ανθρώπους του, προφανώς εξελληνίστηκαν πλήρως, βαπτίστηκαν ορθόδοξοι, δεν ξαναγύρισαν ποτέ πια στην πρώτη τους πατρίδα, τη Βενετία, παντρεύτηκαν Ελληνίδες και έκαναν παιδιά με Ελληνική συνείδηση κι όταν οι Τούρκοι ξανακατάκτησαν τη χώρα, παρέμειναν κι αυτοί εκεί, ενσωματώθηκαν πλήρως στον ντόπιο πληθυσμό, στην επανάσταση του 1821 μάλιστα η οικογένεια είχε τον πρώτο της νεκρό που έπεσε μαχόμενος ηρωικά στο μεγάλο αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία των Ελλήνων.
Ωραία ιστορία για να είναι αληθινή, σκέφτεται καθώς το τρένο καταπίνει τα χιλιόμετρα αγκομαχώντας, πλούσια σε συγκινήσεις και ιδεολογήματα. Υλικό πρώτης τάξεως για μυθιστόρημα, αν εμπλουτιστεί με τα κατάλληλα γεγονότα, όχι όμως και για ιστορικό δοκίμιο σαν αυτό που θέλει να γράψει ο ίδιος.
Τα βιβλία που διάβασε δεν λένε πολλά, δεν αναλίσκονται σε λεπτομέρειες και αναλυτικές περιγραφές, γενεαλογικά δέντρα ή οριζόντιες και κάθετες σχέσεις των προσώπων που αναφέρουν, μόνο ονόματα και ιδιότητες ή αξιώματα, τίποτα ατομικό, δεν αναφέρονται σε προσωπικά κίνητρα και αιτίες, συναισθήματα ή επιθυμίες, όλα αυτά που απασχολούν καθημερινά τον απλό άνθρωπο και αποτελούν την υλική βάση ενός επιτυχημένου μυθιστορήματος. ΄Έτσι, θα ήθελε να είχαν μείνει έτσι απλά στον τόπο αυτό γιατί τον αγάπησαν πραγματικά, ακόμα κι ο καταστροφέας του Παρθενώνα θα επιθυμούσε πολύ να είχε κάνει από άγνοια ή από ανάγκη ό,τι έκανε, αφού η Ακρόπολη αποτελούσε τότε το διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο της Οθωμανικής κυριαρχίας στην Αθήνα κι ύστερα, σαν καλός χριστιανός ή, καλύτερα, σαν καλός πατριώτης, έστω και εκ μετεγγραφής, να ζητούσε συγγνώμη από τον λαό και την Ιστορία.
Δεν πρέπει να εξελίχθηκαν όμως έτσι τα πράγματα, σκέφτεται, πώς ήταν δυνατόν άλλωστε, η έρευνα στα αρχεία της Γαληνότατης Δημοκρατίας της Αδριατικής, ίσως, να δείξει κάτι άλλο, ότι απλά δηλαδή μετά την πτώση από το αξίωμα του δόγη του γέρου Μοροζίνι ή και μετά τον θάνατό του, το κόμμα τους που κυβερνούσε τόσον καιρό θα παραμερίστηκε από την εξουσία, θα την έχασε και, όπως γίνεται συχνά στην Ιστορία, ανέβηκαν άλλες κλίκες κι άλλα άτομα σε κυβερνητικά ή άλλα αξιώματα κι αυτοί, φυγάδες πια, πρόσφυγες πολιτικοί, όπως συμβαίνει συχνά στα ολιγαρχικά καθεστώτα, ήλθαν σε γνώριμα εδάφη, σε ανθρώπους γνωστούς τους από το παρελθόν, όχι ως κατακτητές πια ούτε, βέβαια, ως περιηγητές, όπως θα γίνεται στο μέλλον, αλλά ως μόνιμοι κάτοικοι του τόπου, παντρεύτηκαν, απόκτησαν παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα, έμαθαν καλά τη γλώσσα σαν τη μητρική τους, άλλωστε στην πατρίδα τους ήταν συνηθισμένοι να ακούν Ελληνικά λόγω του μεγάλου αριθμού των Ελλήνων που ζούσαν εκεί, ασπάστηκαν το θρήσκευμα, εξελληνίστηκαν μ’ ένα λόγο, εντάχθηκαν απόλυτα στον ντόπιο πληθυσμό, πολέμησαν αργότερα με πάθος για τα δίκαια των νέων συμπατριωτών τους, των Ελλήνων δηλαδή, έδωσαν τον πρώτο τους νεκρό στον επικό αγώνα της ανεξαρτησίας κι οι απόγονοί τους σέρνουν ακόμα τα βήματά τους στα ίδια τούτα χώματα κρατώντας μέσα τους μια μακρινή μονάχα ανάμνηση της Βενετσιάνικης καταγωγής τους.
Αυτή η δεύτερη εκδοχή του φαίνεται πιο πιθανή, πιο σύμφωνη με τα δεδομένα της Ιστορίας και την συμπεριφορά των ανθρώπων που κρατούν για πολλά χρόνια αξιώματα στα χέρια τους, η πρώτη μοιάζει περισσότερο με απόπειρα συγγραφής ιστορικού μυθιστορήματος, τα ψυχολογικά της δεδομένα κυρίως και τα κίνητρα αποτελούν ισχυρότατο ερεθισμό για έναν ευαίσθητο συγγραφέα, πολύ το συναίσθημα που περιέχει, ο ίδιος θα ήθελε, φυσικά, να ισχύει η πρώτη, δεν του άρεσαν ποτέ και δεν τον συγκινούσαν καθόλου οι μηχανορραφίες και οι ίντριγκες κάθε μορφής, έχει ζήσει, άλλωστε, τόσες πολλές στην πολυάνθρωπη οικογένειά του, δεν θέλει να νιώθει τις ρίζες του τόσο βαθιά στην Ιστορία και το ένδοξο παρελθόν των προγόνων του, μια ήσυχη ζωή ήθελε πάντα, να είναι απλά ένας απλός άνθρωπος, τι μπορεί να κάνει όμως τώρα, σηκώνει τα χέρια του ψηλά, το παρελθόν είναι τελειωμένο, δεν ανατρέπεται κι ούτε ξαναγράφεται σύμφωνα με τις επιθυμίες των απογόνων, οφείλει να το δεχτεί όπως είναι, αδιαμαρτύρητα, ακόμα κι αν τον αποδιώχνει ή τον αηδιάζει, να το ερμηνεύσει μόνο μπορεί και, ίσως, αλλά δεν είναι τέτοιος τύπος, να το διαστρεβλώσει ή να το εξωραΐσει.
΄Ένα ακόμα γεγονός τον μπερδεύει κάπως, ίσως υπάρχει κι άλλη αντίληψη ή άλλη ροή των γεγονότων, ίσως έγιναν αλλιώς, για άλλους λόγους, τα πράγματα, διαβάζοντας πρόσφατα τα απομνημονεύματα του Καζανόβα, αυτού του μεγάλου λάτρη του έρωτα και του ανθρώπινου κορμιού, που ζούσε έντονα και καθημερινά σαν περιπέτεια την ερωτική πράξη, ξαναβρήκε πάλι τ’ όνομά του μπροστά στα μάτια του, στα μέσα του 18ου αιώνα στην Κέρκυρα, όπου ο μεγάλος ερωτικός σαγήνευσε μια όμορφη δεκαεφτάχρονη Βενετσάνα, της οποίας ο συνονόματός του σύζυγος ήταν διοικητής γαλέρας του στόλου της Βενετίας κι ο Καζανόβας υπασπιστής του, ίσως το πιο σωστό θα ήταν να έλεγε κανείς υπασπιστής της γυναίκας του κι όχι του ίδιου.
Το κείμενο του το είχε υποδείξει ένας φίλος του ποιητής από τον Πύργο. ΄Ένα είναι το γεγονός, του είπε γελώντας σαρκαστικά όταν του έδινε το βιβλίο για να το διαβάσει, ο Καζανόβας την καμάκωσε με ευκολία την κυρία και γευόταν τους καρπούς του έρωτά του για τρία ολόκληρα χρόνια στ’ αρχοντικό τους στην Κέρκυρα. ΄Ύστερα τράβηξε για άλλες περιπέτειες σε άλλους τόπους. Εσύ όμως, συνέχισε κοιτώντας τον με νόημα, μπορείς να πας στο νησί και να διεκδικήσεις πατρογονική κληρονομιά.
Μπερδεύτηκε πραγματικά. Λες να μην ήρθαν τότε, αν ήρθαν ποτέ, στην Πελοπόννησο οι πρόγονοί του, άρχισε να σκέφτεται πάλι μια άλλη εκδοχή, αλλά συνέχισαν να ζουν στη Βενετία; Κι αν έφυγαν για πάντα από κει από ντροπή για τα καμώματα της όμορφης κυρίας; Και τότε; Μήπως θα ήταν καλύτερα να πει κανείς ότι κάποιοι από την οικογένεια ήρθαν πραγματικά, κάποιοι άλλοι όχι, έμειναν στον τόπο τους ή μετανάστευσαν στην Κεφαλονιά όπου πρόσφατα ανακάλυψε άγνωστο παρακλάδι της; Φυσικά για τίποτα δεν μπορεί να εκφέρει σίγουρη γνώμη, αφού τίποτα δεν έχει ερευνήσει ακόμα εξαντλητικά. Στο άμεσο μέλλον αυτή θα πρέπει να είναι η πρώτη του δουλειά. Το ελπίζει.
Συζήτησε κάποια στιγμή το θέμα παλιότερα με την αδελφή του. Μην δίνεις βάση στο όνομα, του είπε, κι άλλοι έχουν ξενικά ονόματα αλλά δεν είναι ξένοι, στα παλιότερα χρόνια υπήρχε η συνήθεια ο δούλος, ο υπηρέτης, ο πάροικος να παίρνει το όνομα του αφέντη του σε ένδειξη τιμής και σεβασμού προς το πρόσωπό του και, φυσικά, και για καταξίωση δική του γιατί, πώς να το κάνουμε, ένα διάσημο όνομα έχει οπωσδήποτε, μεγαλύτερο βάρος στη συλλογική συνείδηση. Πιθανόν, λοιπόν, οι ένδοξοι πρόγονοί μας να μην ήταν παρά υπηρέτες της μεγάλης αυτής Βενετσιάνικης οικογένειας που κυριάρχησε στη Βορειοδυτική Πελοπόννησο στα τέλη του 17ου και στις αρχές του 18ου αιώνα και να πήραν τα’ όνομά τους απ’ αυτήν κατά την πάγια τακτική της εποχής. Και από τότε ονομαζόμαστε έτσι. ΄Η μπορεί πάλι, έχεις μήπως σκεφτεί κι αυτή την εκδοχή, ο πρώτος στη χρονολογική σειρά πρόγονός μας να ήταν νόθος γιος ενός από τα τρία αδέλφια που αναφέρει η ιστορία και να πήρε τ’ όνομά του, είτε τον αναγνώρισε είτε όχι. Μια οικογένεια νόθων, λοιπόν, με νόθες καταβολές και νόθα σκέψη.
Θαύμασε τον ρεαλισμό και ταυτόχρονα τον κυνισμό που διέκρινε τη σκέψη της αδελφής του. Πάντα τη θαύμαζε γιατί σε κάτι τέτοιες περιπτώσεις, όταν η σκέψη των άλλων βάλτωνε και πνίγονταν στα αβαθή τενάγη της αναποφασιστικότητας, αυτή πάντοτε θα έβρισκε τη λύση, γι’ αυτό κι ο ίδιος πάντα κατέφευγε σ’ αυτήν κι ας αποτελούσαν οι δυο τους δύο ανόμοιους μεταξύ τους χαρακτήρες.
Δεν το δέχομαι, της αποκρίθηκε, ήταν πολύ νωρίς άλλωστε ν’ αποδεχτεί μια τέτοια εκδοχή που δεν ταίριαζε καθόλου με την αρχοντιά της οικογένειας κατά τον 19ο και τον 20ο αιώνα, ο παππούς είχε τρεις χιλιάδες στρέμματα στην κατοχή του, πού τα βρήκε, τα πιο εύφορα χωράφια της περιοχής, τεράστια περιουσία με τα τότε δεδομένα, δεν είναι δυνατόν να είναι γόνος δούλων και υπηρετών ένας τόσο μεγάλος ιδιοκτήτης, μια τόσο μεγάλη οικογένεια σαν τη δική μας δεν μπορεί παρά να έχει αρχοντική καταγωγή. ΄Έστω και νόθα!



--------------------------



Τώρα μόνος στο τρένο τα φέρνει όλα στο μυαλό του και τα βασανίζει κι έτσι δεν παρακολουθεί κάθε στιγμή όλα, όσα γίνονται γύρω του. Σκέφτεται πως η αγάπη, ο πόθος καλύτερα ή το πάθος για την εξουσία και την κατάκτησή της είναι πολύ σοβαρός λόγος, κίνητρο ικανό και αναγκαίο για να κινήσει τα νήματα της Ιστορίας, να δραστηριοποιήσει θετικά ή αρνητικά το σύνολο αλλά και τα άτομα για να την διεκδικήσουν ανεξάρτητα από τις οποιεσδήποτε συνέπειες και μάλλον αυτό πιστεύει, θέλει να πιστεύει καλύτερα ότι πρέπει να συνέβη και με τους προγόνους του, όποιοι κι αν ήταν αυτοί.
Πολέμησαν, λοιπόν, με πάθος για την εξουσία, δεν ήταν φαίνεται πολύ καλοί και ικανοί μηχανορράφοι ή βρέθηκαν αντιμέτωποι με πολύ σοβαρότερους ανταπαιτητές της και καλύτερους γνώστες των λεπτομερειών της πολιτικής διεκδίκησης με παράδοση στις ίντριγκες και αποφασιστικότητα παραδειγματική, η Ιστορία της Βενετίας άλλωστε είναι γεμάτη από τέτοια γεγονότα, άριστοι μαθητές του Βυζαντίου το αρχοντολόι της, γι’ αυτό και από πόλη της αυτοκρατορίας μετέτρεψαν την ίδια σε αυτοκρατορία και κυριάρχησαν στο εμπόριο της Μεσογείου, απέτυχαν λοιπόν στον πόλεμό τους, τον έχασαν, ακολούθησαν στη συνέχεια τη μοίρα των ηττημένων ηγετών, αυτοεξορίστηκαν για να αποφύγουν κάποιες συνέπειες, τη φυλάκιση στα σκοτεινά μπουντρούμια της ή τη θανατική καταδίκη, ενδεχομένως, για πράξεις ή παραλείψεις της διοίκησής τους, κατέφυγαν σε τόπο που γνώριζαν καλά από το παρελθόν, όπου οι άνθρωποι και τα πράγματα, οι καταστάσεις τους ήταν οικεία, οι συμπεριφορές και οι ψυχολογίες και, παρά την πλήρη επικράτηση των Οθωμανών, εντάχθηκαν σιγά –σιγά στο γενικό σύνολο, παρέμεινε μες στους αιώνες το όνομα αλλά χάθηκε η εθνική συνείδηση, η γλώσσα, το θρήσκευμα, η προσωπική ιστορία και οι μνήμες, μετά την Τρίτη γενιά ξεχάστηκαν τα πάντα, το πάθος για την εξουσία μόνο και μια μακρινή ανάμνηση της καταγωγής παρέμεινε στο υποσυνείδητό τους που φτάνουν ως τις μέρες μας, εξελληνίστηκαν πλήρως, όπως ήταν άλλωστε αναμενόμενο, η επιθυμία της επιστροφής στο γενέθλιο τόπο ατόνησε με τον καιρό, η εκδίκηση ήταν πόθος διακαής της πρώτης γενιάς μόνο, ίσως λίγο και της δεύτερης, από την Τρίτη και μετά ο αγώνας για την απελευθέρωση των Ελλήνων κυριαρχεί οριστικά ως καταλύτης στις ψυχές τους, κάποτε πέφτει και η ίδια η Βενετία στα χέρια των Γάλλων, καταλύεται κι η αυτοκρατορία, τα παιδιά τους, εκτός κάποιων εξαιρέσεων που συνεχίζονται ως σήμερα λόγω παραδόσεως ή συνήθειας, παίρνουν πια Ελληνικά ονόματα, συμμετέχουν σε όλους τους πολέμους της νέας τους πατρίδας.
Δεν ξεχωρίζουν πια σε τίποτα από τον ντόπιο πληθυσμό, η μακρινή τους καταγωγή από μια επιφανή οικογένεια της Βενετίας είναι μια θολή ανάμνηση μονάχα, κρυμμένη με επιμέλεια στο οικογενειακό ασυνείδητο, ένας μύθος πια που συντηρείται, αν θέλετε, ακόμα και σήμερα, περισσότερο ως μια επιθυμία για ευγενική καταγωγή ώστε να δικαιολογούνται με επάρκεια κάποια προνόμια, άτυπα βέβαια, κάποιες απολαβές με φόντο την εξουσία, σε συνάρτηση πάντα με τη μεγάλη περιουσιακή κατάστασή τους, για στενές σχέσεις με πρίγκιπες και ευγενείς κάθε βαθμίδας και προέλευσης ή καταγωγής, για αγάπη απροσδιόριστη για την Ιταλία και κάθε τι το Ιταλικό, για τον πολιτισμό της και τη γλώσσα της και, ιδιαίτερα, για την ξεπεσμένη σήμερα γαλάζια πόλη των νερών και την Ιστορία της. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που όλα τα παιδιά σχεδόν μαθαίνουν τα Ιταλικά παράλληλα με τα Ελληνικά που αποτελούν σήμερα τη μητρική τους γλώσσα. Μάλιστα, παρατηρείται το περίεργο φαινόμενο να μη δυσκολεύονται καθόλου στην εκμάθηση αυτής της γλώσσας, σαν να την έχουν μέσα τους από παλιά κι απλά η διδασκαλία στα φροντιστήρια τους τη θυμίζει.
΄Όλα αυτά τα στοιχεία που σκέφτεται τούτη τη στιγμή βλέπει ότι επιβιώνουν ως σήμερα στους απογόνους τους του 20ου αιώνα και, κατά τα φαινόμενα, θα συνεχίσουν να επιβιώνουν και στο μέλλον, στον 21ο και στον αιώνα τον άπαντα. Βρίσκονται στο D.N.A. τους, συστατικό στοιχείο της ίδιας τους της ύπαρξης και της απρόσκοπτης επιβίωσής τους στο μέλλον, συλλογίζεται και χαμογελάει με ικανοποίηση.
΄Όλα τα μέλη της οικογένειάς τους μετρούν πάντα τα πράγματα καλά, τα πρόσωπα και τις καταστάσεις, υπολογίζουν από πριν με ακρίβεια τα αποτελέσματα, δεν ενεργούν ποτέ αν πρώτα δεν βεβαιωθούν οριστικά για τις εξελίξεις, γι’ αυτό και καθυστερούν πολλές φορές στις αποφάσεις τους, όμως δεν κάνουν εύκολα λάθη, ανακατεύονται ενεργά με την πολιτική, απ’ αυτούς έχουν εκλεγεί κατά καιρούς βουλευτές και υπουργοί, δήμαρχοι και σύμβουλοι, έχουν διορισθεί νομάρχες και διοικητές δημόσιων οργανισμών, πολιτικά πρόσωπα όλων σχεδόν των παρατάξεων, δεν τους διέκρινε ποτέ άλλωστε μια σταθερότητα γραμμής ή στάσης. Χαμογελάει, δεν ξέρει αν αυτό είναι πλεονέκτημα ή μειονέκτημα. Εξαρτάται μάλλον από τη γωνία από την οποία βλέπει κάποιος τα πράγματα. Κι ακόμη αυτό που βλέπει κανείς είναι η σύμπνοια που διέπει τα μέλη της οικογένειας ακόμα κι αν βρίσκονται σε αντίπαλες παρατάξεις, βοηθάει πάντα ο ένας τον άλλον, συνεργάζονται στενά μεταξύ τους παρά τις φαινομενικά ισχυρές αντιθέσεις που μπορεί να τους χωρίζουν, άλλοι στο παρασκήνιο κι άλλοι στο προσκήνιο, μάχιμοι στην πρώτη γραμμή της πολιτικής σκηνής, συνδεδεμένοι ταυτόχρονα μεταξύ τους και μαζί μ’ ένα ευρύ και ισχυρό πλέγμα πολιτικών υποστηρικτών και τοπικών παραγόντων, πολιτικών πελατών ή συνεργατών και πιστών οπαδών που δρουν για λογαριασμό τους πάντα, με τυφλή αμοιβαιότητα βέβαια ως προς τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις, ταυτισμένοι πλήρως με ολόκληρο το φάσμα της πολιτικής ζωής της χώρας κατά τον 19ο και τον 20ο αιώνα και συγχρόνως με όλες τις διακλαδώσεις της, τις σκοτεινές ή φωτεινές πτυχές της, μόνιμοι συντελεστές και δράστες κάθε καλού και κάθε κακού, μεγάλου ή μικρού, σ’ αυτή τη δύσκολη χώρα που τώρα πια είναι η πατρίδα τους.


Β΄


Αποφάσισε να φύγει για πάντα από την πόλη της, να μετοικήσει στην πρωτεύουσα, όπως τόσοι και τόσοι άλλοι επαρχιώτες που έχουν πάντα κάτι να κρύψουν από τον συνάνθρωπο και συντοπίτη, ιδιαίτερα μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου κατά τις σημαδιακές δεκαετίες του 1950 και του 1960,
Ο δικός της εμφύλιος βέβαια δεν ήταν πολιτικός, δεν είχε φονικές μάχες πάνω στα ψηλά βουνά και κόκαλα ν’ ασπρίζουν στις χαράδρες, αν και από τη στιγμή που ο άνθρωπος συγκρότησε την πρώτη κοινωνία τα πάντα άρχισαν να αποκτούν πολιτική χροιά, οι συμπεριφορές, τα λόγια, οι κινήσεις, οι σκέψεις, ακόμα και τα συναισθήματα. Ο δικός της εμφύλιος βρίσκεται μέσα της, στο στενά οικογενειακό της περιβάλλον, στον στενό οικογενειακό της κύκλο, που τον απαρτίζουν μια αγεφύρωτη διάσταση της προσωπικότητάς της, των αντιλήψεων και των πεποιθήσεών της με τον έξω κόσμο και κυρίως με τον οικογενειακό της περίγυρο. Μια διαμάχη πολύπλοκη, που ανάγει την καταγωγή της στα βάθη των αιώνων και την ταξική και φυλετική διάρθρωση της πατριαρχικής κοινωνίας, που οδηγεί πάντα και αναπότρεπτα στην αγωνιώδη σύγκρουση του παλιού με το καινούριο, στο περίφημο χάσμα των γενεών αλλά και των φύλων.
Πώς να επικοινωνήσει και να συνεννοηθεί, λοιπόν, με τον πατέρα της και τη μάνα της ή, έστω, και με τον μεγαλύτερο αδελφό της, όταν βλέπουν το μαύρο ως άσπρο και το άσπρο μαύρο, ανάλογα με τις περιστάσεις και τα συμφέροντα από την εκποίηση του εμπορεύματος, αφού ως εμπόρευμα και μόνο την έβλεπαν που έπρεπε να διατεθεί στην αγορά στην ώρα του προτού χαλάσει. Πώς να έλθει σε υποτυπώδη, έστω, επαφή με μια κοινωνία που βλέπει τα πράγματα μονόπλευρα, με τον ίδιο απαίσιο τρόπο του κυρίαρχου, με τη ματιά του εξουσιαστή της, σαν μια φρικιαστική μεγέθυνση του οικογενειακού της περιβάλλοντος.
Πώς μπορεί να επιβιώσει άραγε μία γυναίκα, όταν κάθε της πράξη βρίσκεται υπό συνεχή και αυστηρότατο έλεγχο, όταν αόρατα και ορατά μάτια την παρακολουθούν καθημερινά σε κάθε της κίνηση, σε κάθε της έξοδο από την οικογενειακή εστία, έτοιμα να την κρίνουν, να την σχολιάσουν, να την καταδικάσουν για κάθε της απρέπεια ή παράπτωμα. Και σημειωτέον, καμία δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτά τα άγρυπνα βλέμματα, γιατί ο χώρος που θα πάει είναι καθορισμένος από πριν, από τα κοινωνικά θέσμια, η μοναδική δυνατότητα για έξοδο από το σπίτι βρίσκεται πάντα στο κέντρο της πόλης, στην κεντρική πλατεία της, με τα καταστήματα και τα καφενεία που την περικλείουν ολόγυρα, σαν σε ασφυκτικό κλοιό, όπως οι κυνηγοί το θήραμα, ώστε να μην μπορεί καμία να ξεφύγει, κυριολεκτικά και μεταφορικά, από το άγρυπνο βλέμμα της κοινωνικής επιτήρησης, κυρίως σε μια βόλτα που έχει ονομαστεί νυφοπάζαρο, η λέξη τα λέει όλα, και που είναι η μόνη σχεδόν νόμιμη κίνηση του ανύπαντρου γυναικείου πληθυσμού, ώστε να δουν οι αγοραστές με προσοχή και να εκτιμήσουν ανάλογα το περιφερόμενο προς πώληση εμπόρευμα.
Είναι πάρα πολύ σκληρή η ζωή στην επαρχία, όσο μεγάλη κι αν είναι η πόλη που κατοικείς, όταν έχεις άλλες βλέψεις κι άλλες επιδιώξεις, όταν η ψυχή σου αποβλέπει με λαχτάρα σε μεγάλα, μακρινά και υψηλά πετάγματα, όταν σκέφτεσαι διαφορετικά από το σύνολο που σε περιβάλλει και ενεργείς αυτόνομα, σύμφωνα με τη δική σου λογική και τις δικές σου επιθυμίες, σύμφωνα με τα όνειρα που σε κατακλύζουν καθημερινά και με τις προσδοκίες σου και όχι με τα άτεγκτα και ανυποχώρητα κελεύσματα της τοπικής κοινωνικής ηθικής και των κλειστών κοινωνικών συνόλων.
Ποια γυναίκα μπορεί να συμπεριφέρεται ανεξέλεγκτα, με πλήρη αδιαφορία για τον κοινωνικό της περίγυρο, χωρίς να αναλογίζεται τις συνέπειες που θα επιφέρουν κατ’ ανάγκην οι πράξεις της, προκαθορισμένες θα έλεγε κανείς και οι ίδιες πάντα για κάθε ίδια περίσταση.
Η τελευταία σύγκρουση με τους γονείς της έγινε γι’ αυτό το θέμα ακριβώς, όπως και οι προηγούμενες άλλωστε. Βγήκε μ’ ένα συνάδελφό της για φαγητό σε πολυσύχναστο κοσμικό κέντρο της παραλίας. ΄Έφαγαν, ήπιαν ένα ποτηράκι κόκκινο κρασί από εκλεκτή τοπική ποικιλία, κουβέντιασαν με την ψυχή τους, γέλασαν κι αυτό ήταν όλο. Αμέσως κινήθηκε ολόκληρο το τοπικό σύστημα ενημέρωσης και επικοινωνίας και, όταν γύρισε στο σπίτι, περασμένες δώδεκα, την περίμεναν με αγωνία και οι τρεις τους, σαν τις κακές της μοίρες, για να την κατακεραυνώσουν με τους κεραυνούς της κοντόθωρης ηθικής τους σ’ ένα με απόλυτη τάξη και ιεραρχία συγκροτημένο οικογενειακό συμβούλιο.
Αντέδρασε όσο μπορούσε στην αρχή, προσπάθησε να αμυνθεί με τη λογική και τις αρχές της, γρήγορα όμως αντιλήφθηκε το μάταιο της πράξης της και αποχώρησε εκνευρισμένη στο δωμάτιό της χτυπώντας με δύναμη την πόρτα πίσω της. Κάτι που δεν το είχε ξανακάνει. ΄Άσχημα τα πράγματα, αποφάνθηκαν οι δικοί της, ενώ η ίδια αναλύθηκε σε λυγμούς, γεμάτη από απελπισία και απογοήτευση. ΄Ήταν ολοφάνερο ότι δεν άντεχε άλλο την παράταση αυτής της κατάστασης, η υπομονή της και η ανοχή της είχαν εξαντληθεί.
Εκείνο το βράδυ, ξάγρυπνη μέχρι το πρωί, πήρε τη μεγάλη απόφαση, να φύγει για πάντα από την πατρίδα της, τον Πύργο, που υπεραγαπούσε και υπό άλλες συνθήκες δεν θα ήθελε ποτέ να εγκαταλείψει. Τώρα όμως δεν την κρατούσε τίποτα εδώ, τα πάντα ήταν εχθρικά, έτσι το ένιωθε, τα πάντα την απόδιωχναν, σε σημείο που να μην της έχει απομείνει ούτε μια ιδέα δύναμης ή επιθυμίας για αντίσταση, για αντίδραση έστω στην όποια πίεση του περιβάλλοντός της. Η πόλη και ο κόσμος της τη νίκησαν, δεν θα επέτρεπε ποτέ όμως και να την συντρίψουν.
Θα τακτοποιούσε, λοιπόν, πρώτα πρώτα τις δουλειές της, για να μην αφήσει καμία εκκρεμότητα σε άλλους, αυτό ήταν άλλωστε πάγιο στοιχείο του χαρακτήρα της, θα έβρισκε αντικαταστάτη για τη θέση της στην εταιρία και θα έφευγε για την πρωτεύουσα, όπως τόσες και τόσες της γενιάς της. Δεν πήγαινε άλλο, όλα ήταν αποφασισμένα πια. ΄Όμως έπρεπε να γίνουν όλα μυστικά, να μην το πάρει είδηση κανείς απ’ τους δικούς της, τουλάχιστον προτού ολοκληρώσει όλες τις ενέργειές που όφειλε να κάνει, να τους φέρει προ τετελεσμένων γεγονότων ώστε να μην προλάβουν ν’ αντιδράσουν και την εμποδίσουν.
Στην ανάγκη θα το σκάσει, αν χρειαστεί θα το κάνει, δεν θα διστάσει, αν η αντίδραση είναι μεγαλύτερη από την αναμενόμενη, βέβαια, έχει κάποιες οικονομίες στην άκρη, για ώρα ανάγκης, της έλεγαν, να λοιπόν που ήρθε η ώρα, μπορεί να τις χρησιμοποιήσει τον πρώτο καιρό, μέχρι να βρει δουλειά και να τακτοποιηθεί στη μεγάλη πόλη, όπου σ’ αυτόν τον τομέα τα πράγματα είναι καλύτερα, αφού μπορείς και ζεις και περιφέρεσαι άγνωστος ανάμεσα σε αγνώστους, χωρίς να σ’ ενοχλεί κανείς με την περιέργειά του, χωρίς την ανυπόφορη καθημερινή επιτήρηση της οικογένειας, χωρίς τον αδυσώπητο έλεγχο που υφίσταται κάθε στιγμή κάθε βήμα σου στη μικρή πόλη.
Τα τακτοποίησε όλα, λοιπόν, έτσι όπως το αποφάσισε, ήταν έτοιμη για όλα, ήλθε η πολυπόθητη στιγμή της ανακοίνωσης, όλοι περίμεναν τι θα τους πει, τους είπε τελικά, περίμενε την αντίδρασή τους κι όμως, κανείς τους δεν αντέδρασε αρνητικά, σα να περίμεναν από καιρό το γεγονός, σα να τους εξυπηρετούσε κιόλας, την εξέπληξε αρχικά το γεγονός αυτό, αλλιώς τα περίμενε τα πράγματα, δεν είπε τίποτ’ άλλο, τι νάλεγε άλλωστε, συμφώνησαν απόλυτα μαζί της και οι τρεις, ολόκληρη η οικογένεια δηλαδή, οπότε, φυσιολογικά, θα έπρεπε και ο υπόλοιπος περίγυρος να συμφωνήσει. Αυτό, βέβαια, ήταν κάτι που την απασχολούσε ελάχιστα.
Αργότερα, προσπαθώντας να εξηγήσει τα ανεξήγητα της συμπεριφοράς της οικογένειάς της, σκέφτηκε ότι μπορεί να ανακουφίστηκαν κιόλας με την απόφασή της, να τους έφυγε το βάρος από πάνω τους, στην Αθήνα, ενδεχομένως, να σκέφτηκαν κι αυτοί με την σειρά τους, ποιος τη γνωρίζει, δεν πάει να κάνει ό,τι θέλει εκεί, ποιος νοιάζεται, εδώ υπάρχει το πρόβλημα έντονο και βαρύ, εδώ πρέπει να είναι πάντα τύπος και υπογραμμός σε κάθε της κίνηση έξω από το σπίτι, να προσέχει μόνο, μεγάλη η πόλη, πολύς ο κόσμος, αμέτρητοι οι κίνδυνοι που καραδοκούν σε κάθε βήμα σου, ιδιαίτερα αν είσαι μια όμορφη, νέα γυναίκα απροστάτευτη.
Της τα είπαν, βέβαια, όλ’ αυτά και συμπλήρωσαν ότι εκεί μπορεί πιο εύκολα να βρει κάποιο καλό παιδί να παντρευτεί, φτάνει να έχει λίγη τύχη και εξυπνάδα, η επιλογή μόνο να προσέξει να είναι καλή, εδώ, με το μυαλό που έχεις, πού να βρεις γαμπρό, υπάρχει κίνδυνος να μείνεις για πάντα στο ράφι, της είπε η μητέρα της στο τέλος.
- Να προσέχεις, της μίλησε τελευταίος ο πατέρας της, ο κόσμος είναι κακός κι εκεί κυκλοφορεί καθημερινά κάθε καρυδιάς καρύδι.
΄Ετσι ακριβώς έγιναν όλα, απλά και ομαλά, με καλοσύνη κι ύστερα περίμενε με ανυπομονησία τη μέρα που είχε οριστεί για την αναχώρηση από την οικογένεια και την πόλη. Εν όψει μάλιστα αυτού του γεγονότος, της αναχώρησης δηλαδή, η κατάσταση στο σπίτι είχε βελτιωθεί σημαντικά και τις λίγες μέρες που είχαν μείνει τις πέρασε καλύτερα μαζί τους, αφού σταμάτησαν, άλλωστε, και οι καθημερινοί έλεγχοι και οι ανεπιθύμητες συγκρούσεις και οι ποίκιλες αντιθέσεις και όλα πήγαιναν μέλι γάλα.
΄Ηρθε η καθορισμένη ημέρα, παρέδωσε στον αντικαταστάτη της, έβγαλε το εισιτήριό της χωρίς επιστροφή και επιβιβάστηκε στο λεωφορείο της γραμμής Πύργου – Πατρών – Αθηνών. ΄Ηταν μια μέρα ηλιόλουστη. ΄Ετσι ένιωθε και η ίδια μέσα της, σαν να έλαμπε ένας ήλιος λαμπρός δηλαδή. Ξεκίνησε σχετικά χαρούμενη για τον τόπο της νέας διαμονής της, αποφασισμένη να ανοίξει ένα καινούριο κεφάλαιο στη ζωή της, ν’ αφήσει πίσω της το θλιβερό παρελθόν που την καταδυνάστευσε τόσον καιρό, ν’ ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο, λοιπόν, μοναχικό κι αυτό, βέβαια, δίπλα στον άντρα που αγαπούσε, του οποίου την ύπαρξη κανείς απ’ τους δικούς της δεν υποπτευόταν και που πάνω στη φούρια των ετοιμασιών της για την αναχώρηση είχε ξεχάσει να ειδοποιήσει ότι ταξίδευε προς την Αθήνα. Δεν πειράζει, θα τον κάνω να νιώσει τη μεγαλύτερη έκπληξη της ζωής του, αναλογίστηκε, χωρίς να ξέρει ότι την ίδια έκπληξη της ετοίμαζε κι αυτός ταξιδεύοντας προς την αντίθετη κατεύθυνση.
- ΄Όπως κι αν μου έλθουν τα πράγματα στη ζωή μου από εδώ και πέρα, σκέφτηκε την ώρα που ο σταθμάρχης έδινε την εντολή στο λεωφορείο να ξεκινήσει, τον πρώτο λόγο θα τον έχω εγώ κι όχι οι γονείς μου και οι σαθρές κοινωνικές συμβάσεις, που τόσο με ταλαιπώρησαν, ως αυτή τη στιγμή τουλάχιστον.

-------------------------------------------

Σταμάτησε για λίγο το λεωφορείο στην Ανδραβίδα, παλιά αγαπημένη πόλη των Βιλλεαρδουίνων στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, δυο επιβάτες επιβιβάστηκαν, το λεωφορείο ξεκίνησε πάλι για το πεντάωρο ταξίδι του, περνώντας μπροστά από το παλιό, επιβλητικό αρχοντικό του αγαπημένου της και κορνάροντας παρατεταμένα, σαν να ήθελε να υποβάλλει τα σέβη του σ’ έναν παλιό και σεβαστό άρχοντα.
- Θα μπορούσα να ζήσω μόνιμα εδώ, αναλογίστηκε, αν το ήθελε κι εκείνος, ο τόπος είναι πιο μικρός, βέβαια, οι κάτοικοι όμως άγνωστοι κι ο έλεγχος παρότι μεγαλύτερος, όμως δεν θα με αγγίζει άμεσα, δεν θα υπάρχουν αυτιά για ν’ ακούουν πειθήνια, όπως στην οικογένειά της, κάποτε βέβαια θα γνωριστώ με τον κόσμο, τα πράγματα ίσως ν’ αλλάξουν και τότε… τέλος πάντων… και δυσκολέψουν.
- Δε βαριέσαι, ξανασκέφτηκε, όπως και να το κάνουμε τελικά η κόλαση βρίσκεται πάντα εδώ κι όχι στον άλλο κόσμο, και είναι οι άλλοι που μας βασανίζουν. ΄Εχει δίκιο ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ να το υποστηρίζει αυτό στα έργα του μόνο που πρέπει να το συμπληρώσουμε με το «καμιά φορά μπορεί και να είμαστε εμείς οι ίδιοι».
Η σκέψη της πέταξε για λίγο στο παρελθόν. Είχαν γνωριστεί πριν από δυο χρόνια στο αναγνωστήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης στην Αθήνα, έψαχνε να βρει στοιχεία τότε για να συντάξει μια εκτενή ιστορική μελέτη για την οικονομική και πολιτική κατάσταση της Βορειοδυτικής Πελοποννήσου στα χρόνια της Ενετοκρατίας, κάτι ανάλογο έκανε και η ίδια, ζήτησε κάποιο σχετικό βιβλίο ενός ΄Ελληνα Ιστορικού, το είχε πάρει εκείνος, της είπε η υπάλληλος, έπιασε κουβέντα μαζί του να δει πότε θα τελείωνε, είδε ότι είχαν κοινά ενδιαφέροντα, ως ένα σημείο, βέβαια, γνωρίστηκαν, έφυγαν μαζί απ’ τη βιβλιοθήκη, έφαγαν το μεσημέρι σ’ ένα αριστοκρατικό εστιατόριο του Κολωνακίου, κουβέντιασαν με τις ώρες, αντάλλαξαν απόψεις για τα θέματα που τους απασχολούσαν εκείνη την περίοδο, ήπιαν καφέ στη συνέχεια και βοήθησε ό ένας τον άλλον στην κατανόηση των προβλημάτων και των ερωτημάτων που τους βασάνιζαν. ΄Όλα τα υπόλοιπα ήρθαν από μόνα τους.
- Δεν έλυσε ακόμα το πρόβλημα της καταγωγής του, μονολόγησε, ποια σημασία μπορεί να έχει αυτό όμως σήμερα για τη ζωή του δεν το κατανοώ.
Συνειδητοποίησε ότι μιλούσε σχετικά μεγαλόφωνα, κάποιοι είχαν γυρίσει και την κοίταζαν περίεργα, θεέ μου, θα γίνω ρεζίλι σ’ όλο το λεωφορείο, σκέφτηκε και σιώπησε.
Αφού τα βρήκαν, λοιπόν, τότε, ξανασυναντήθηκαν τις επόμενες μέρες και μία και δύο και τρεις και περισσότερες φορές, έγινε καθημερινή συνήθεια ο ένας στον άλλον, έβρισκαν μεταξύ τους αυτό που δεν έβρισκαν σε άλλους ανθρώπους, η γλώσσα τους λυνόταν και συζητούσαν με τις ώρες για κάθε θέμα που τους απασχολούσε. ΄Ετσι σύντομα συνδέθηκαν στενά, η συμπάθεια και η έλξη μετατράπηκε σε έρωτα, δόθηκε ο ένας στον άλλον και περνούσαν μαζί το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους, αγαπήθηκαν εν τέλει, δεν θα έλεγα με πάθος βαθύ, αλλά απλά, μ’ ένα συγκρατημένο πάθος, ύστερα βρέθηκε η δουλειά στη γενέτειρά της, επέστρεψε εκεί με μισή καρδιά, η άλλη μισή βρισκόταν στην Αθήνα, στον αγαπημένο της, βλέπονταν πια κρυφά, που και που, κάποια Σαββατοκύριακα, μακριά από τα αδηφάγα βλέμματα των συμπολιτών της κι έτσι ο έρωτάς τους κρατούσε γερά, μόνο που δεν τον φανέρωσαν ακόμη σε κανέναν, πίστευαν ότι δεν είχαν ωριμάσει αρκετά τα πράγματα, θα ερχόταν, βέβαια, κάποτε η στιγμή και θα το ανακοίνωναν σε όλους.
- ΄Ισως, τώρα στην Αθήνα να γίνει κι αυτό, ξανάπιασε τον εαυτό της να σκέφτεται μεγαλόφωνα.
Τώρα περίμενε ότι θα τον συναντούσε το βράδυ στην Αθήνα, οι ασχολίες της τελευταίας στιγμής δεν της επέτρεψαν να επικοινωνήσει μαζί του, βέβαια ήξερε ότι κάποια στιγμή θα μετακόμιζε, δεν του είχε πει όμως τη μέρα, έτσι το βράδυ που θα του τηλεφωνούσε θα μέτραγε ακριβώς την έκπληξή του, όταν θα άκουγε τη φωνή της απ’ την άλλη γραμμή του σύρματος να του λέει ότι βρίσκεται στην Αθήνα, κοντά του, θα έβλεπε τη συγκίνησή του, την επιθυμία του να τη δει την ίδια κιόλας στιγμή. ΄Όλα αυτά, φυσικά, τα σκεφτόταν χωρίς να γνωρίζει ότι κι εκείνος ακολουθούσε την ίδια ώρα το αντίθετο δρομολόγιο με το τρένο της γραμμής για να την συναντήσει και να την εκπλήξει στον ίδιο ή σε μεγαλύτερο βαθμό.
΄Ετσι αφήνει τη σκέψη της να περιπλανηθεί και πάλι, στο μέλλον αυτή τη φορά, στις μέρες που θα έλθουν, στη μόνιμη πια εγκατάστασή της στην πρωτεύουσα, στο σπίτι που της είχαν αγοράσει οι δικοί της από παλιά, όπως ακριβώς και οι περισσότερες οικογένειες της επαρχίας, στη δουλειά που πρέπει ν’ αρχίσει να αναζητάει από την επόμενη κιόλας της άφιξής της στην πρωτεύουσα.
Θα του ζητήσει να έρθει να μείνουν μαζί, το έχει αποφασίσει, να συζήσουν σαν ανδρόγυνο, να μετρήσουν τις δυνάμεις και τις αντοχές τους, χωρίς καμία δέσμευση δική του ή δική της, ό,τι είναι νάρθει, ας έρθει, δεν είναι πια παιδιά, μπορούν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία κάθε αντιξοότητα και κάθε αναποδιά ή ιδιοτροπία που θα παρουσιαστεί στη ζωή τους οποιαδήποτε στιγμή, να δοκιμάσουν δηλαδή πως θα είναι τα πράγματα με τη συμβίωση κι αργότερα, αν δουν ότι όλα κυλούν ομαλά, όπως οι δείκτες του ρολογιού, τότε θ’ αποφασίσουν από κοινού κι εξετάζοντας όλα τα δεδομένα της κοινής ζωής τους για το μέλλον.
- Απλά πράγματα και καθαρές εξηγήσεις, σκέφτεται και η συγκίνηση, έντονη όσο ποτέ καταλαμβάνει κάθε σημείο του κορμιού της. Η ζωή είναι πολύ λίγη για να την αφήνουμε να φεύγει ανεκμετάλλευτη, όπως το νερό μέσα από τα δάχτυλά μας.
Αναλογίζεται πάλι την έκπληξή του, όταν θα του μιλήσει ξαφνικά για να του πει πως είναι δίπλα του, τη συγκίνησή του μόλις την αντικρίσει, την αντίδρασή του μόλις του ανακοινώσει τις αποφάσεις που ήδη έχει πάρει και χαμογελάει με τρυφερότητα.
- Θα του έρθει ο ουρανός σφοντύλι, όπως λένε, μονολογεί κι ελπίζει να επιθυμεί κι αυτός το ίδιο να ζήσει μαζί της, όσο το επιθυμεί κι αυτή τουλάχιστον κι όλα να πάνε από τώρα και στο εξής καλά.
Το λεωφορείο έχει φτάσει ήδη στην Πάτρα, σταματάει για λίγο στο σταθμό των υπεραστικών, παίρνει δυο τρεις επιβάτες ακόμη, είναι πια γεμάτο, και συνεχίζει απτόητο τον δρόμο του.

--------------------------------------

Το τρένο περνάει αγκομαχώντας από την περιοχή που ονομάζεται Κακιά Σκάλα. ΄Ενας τόπος που ο μύθος τον έχει φορτίσει με νόημα ήδη από την αρχαιότητα, όταν τοποθέτησε εδώ, σ’ αυτή τη διαδρομή, να πραγματοποιεί το αντίθετο από τον ήρωά μας ταξίδι, το περιώνυμο βασιλόπουλο της Τροιζήνας, τον Θησέα, τον σπουδαίο ήρωα και θεμελιωτή του κράτους των Αθηνών με τον συνοικισμό, που μας κυβερνάει από τότε, που καθάρισε τον τόπο από τους ληστές και τους πειρατές και χάρισε ασφάλεια στις μετακινήσεις των ταξιδιωτών, γι’ αυτό και οι ΄Ελληνες τον λάτρεψαν, ενώ οι Αθηναίοι, όταν τους απάλλαξε ολοκληρωτικά και από τον βαρύ φόρο αίματος που πλήρωναν κάθε χρόνο στο Μινώταυρο, τον ανακήρυξαν βασιλιά τους μετά τον άδοξο όσο και αδόκητο θάνατο του πατέρα του, του Αιγέα, στα γαλανά νερά του Αιγαίου, μετά τον θάνατο του ίδιου δε, σε ναυμαχία κατά των πειρατών στη Σκύρο, του έχτισαν ναό.
Αγριάνθρωποι, όπως, ενδεχομένως, θα θυμούνται όλοι από τα μαθητικά τους χρόνια, είχαν πιάσει τα πιο καίρια σημεία της διαδρομής αυτής και λήστευαν, βασάνιζαν και σκότωναν τους περαστικούς, ο καθένας τους μ’ έναν ιδιαίτερο, προσωπικό τρόπο. ΄Ετσι το ταξίδι από την Πελοπόννησο προς την Αθήνα και αντίστροφα είχε καταντήσει τόσο επικίνδυνο που κανείς δεν το αποτολμούσε να το κάνει. Ο Θησέας τους σκότωσε όλους παλεύοντας μαζί τους με όλους τους κανόνες της αρχαίας Ελληνικής πάλης, όπως καθιερώθηκαν αργότερα στους Ολυμπιακούς αγώνες και ισχύουν αναλλοίωτοι σχεδόν μέχρι σήμερα. ΄Ηταν στην πραγματικότητα η προπόνησή του πριν από το μεγάλο αγώνα του με τους συμπολίτες του κι αργότερα με τον Μινώταυρο, το τέρας που γεννήθηκε από την αφύσικη όσο και αταίριαστη συνεύρεση ενός θεϊκού ταύρου, δώρου του Ποσειδώνα προς τον Μίνωα, και της πανέμορφης βασίλισσας της Κρήτης, της Πασιφάης και που για να τραφεί, κλεισμένο μέσα στον σκοτεινό και δαιδαλώδη λαβύρινθό του από τον βασιλιά, για να μην τον βλέπουν, ίσως, οι υπήκοοι του και θυμούνται διαρκώς και του θυμίζουν τη ντροπή του, ανίκανο το ίδιο να βρει μια άκρη στον σκοτεινό λαβύρινθο της σκέψης του, άνθρωπος και ζώο μαζί, απαιτούσε τρυφερή αθηναϊκή σάρκα.
΄Ετσι, ο τόπος και η διαδρομή αποχτούν ένα άλλο νόημα. Ο αγώνας κατά των ληστών και των τεράτων δεν είναι παρά ο αγώνας κατά του ίδιου μας του εαυτού, αφού όλ’ αυτά δεν βρίσκονται αλλού αλλά τα κουβαλάμε μέσα μας, στο λαβύρινθο των σκέψεων, των επιθυμιών, των πόθων και των παθών μας, της συμπεριφοράς, των αποφάσεων που παίρνουμε καθημερινά, οι Λαιστρυγόνες και οι Κύκλωπες δεν υπάρχουν, για να θυμηθούμε έναν ποιητή του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, αν εμείς οι ίδιοι δεν επιθυμούμε να υπάρχουν, να ζουν αυτόνομα και κυριαρχικά στον μέσα κόσμο μας και να μας ταλαιπωρούν κάθε στιγμή και να μας βασανίζουν αθεράπευτα και ανεμπόδιστα, εκεί πρέπει, λοιπόν, να τους εντοπίσουμε και να τους συντρίψουμε, πριν κατακλύσουν το είναι μας, αν θέλουμε πραγματικά να ζήσουμε καλύτεροι, ακέραιοι και ωραίοι.
Αυτό ακριβώς δεν έκανε άλλωστε και ο Θησέας και ο Ηρακλής και οι άλλοι διάσημοι και διαπρεπείς τερατομάχοι και ληστομάχοι της αρχαιότητας ή οι Ακρίτες και οι απελάτες της Βυζαντινής μυθολογίας και λευτερώθηκαν μια και καλή ελευθερώνοντας ταυτόχρονα με τον αγώνα τους και τον κόσμο που τους περιέβαλλε; Η ανειρήνευτη και ατελεύτητη πάλη, ο συνεχής αγώνας με τον εαυτό σου, με τα τέρατα που κατοικούν μέσα σου και σε διαφεντεύουν πολλές φορές, στην πραγματικότητα δεν είναι παρά η μάχη για τον εαυτό σου αλλά και για τον άλλον και η αγωνία για το αποτέλεσμα μεγάλη.
Αυτή ακριβώς η σκέψη τον κάνει να χαμογελάει από ευχαρίστηση, «ήρθε η ώρα να πολεμήσω κι εγώ τον κόσμο μου», σκέφτεται, «έστω κι αν αυτό στο τέλος μπορεί να αποδειχτεί μάταιο ή να αποφέρει παράπλευρες απώλειες».
΄Ένα μωρό αρχίζει να στριγκλίζει εκείνη τη στιγμή κι η μάνα του πασχίζει να το ηρεμήσει βάζοντάς του στο στόμα το βυζί της. «Αυτό μας έλειπε τώρα», σκέφτεται και στρέφει το βλέμμα του αλλού.
΄Εχουν περάσει πια την Κακιά Σκάλα, κατηφορίζουν προς τα Μέγαρα, σε λίγο θα φανεί, αν όλα πάνε καλά, η Πελοπόννησος, ο Ισθμός και η πρώτη μεγάλη πόλη της, η Κόρινθος.
Κλείνει για λίγο τα μάτια του, μήπως και κοιμηθεί. Μάταια, βέβαια. Εδώ δεν κοιμάται τον καλό καιρό και θα κοιμηθεί τώρα με τόση φασαρία; Ο μέσα κόσμος του, όπως ακριβώς και ο έξω, δεν λέει να ησυχάσει.

----------------------------

Σε λίγο φαίνεται η Σικυώνα. Το όνομα του ΄Αρατου, του στρατηγού και ηγέτη της Αχαϊκής Συμπολιτείας του έρχεται στο νου. Η μορφή του ηγέτη μιας ενοποιημένης, κατά το δυνατόν, Ελλάδας, που τελικά απέτυχε οικτρά στην προσπάθειά της και απομονωμένη απ’ τους υπόλοιπους ΄Έλληνες, υποτάχτηκε με τη σειρά της στους Ρωμαίους.
Τα αρχαία μίση των Ελλήνων για μιαν ακόμα φορά στο προσκήνιο. Το πάθος για την εξουσία, για την επιβολή του ενός πάνω στον άλλον, που έφερε τους ξένους δυνάστες ξανά στη χώρα παρά τα κηρύγματα περί ενότητας του μεγάλου ΄Ελληνα, του Αγέλαου του Ναυπάκτιου για τα εξ εσπερίας νέφη. Τη Ρώμη δηλαδή, σύμφωνα με την εξιστόρηση των γεγονότων από τον Πολύβιο τον Μεγαλοπολίτη.
Το ίδιο πρόβλημα υπάρχει και στην οικογένειά του, όπως και σε όλες τις μεγάλες οικογένειες άλλωστε. Μεγάλη οικογένεια, λοιπόν, κι αυτή, χωρισμένη σε παρατάξεις. Λες και είναι εκλογικό σώμα. Δεν βρέθηκε ακόμη η ισχυρή προσωπικότητα που απαιτείται για να ενωθούν τα διασπασμένα μέλη. Ο καθένας τραβάει το δρόμο του, αδιαφορώντας για τον άλλον. Δρόμοι ολισθηροί που οδηγούν στην ηθική και πολιτική κατάπτωση. Και στον προσωπικό ξεπεσμό. Εκμεταλλεύονται τις τοπικές αντιθέσεις και επιβιώνουν. Και κυριαρχούν. Με τον μικρόκοσμό τους και με τις ταπεινές φιλοδοξίες τους. Δήμαρχοι, βουλευτές, υπουργοί. Καθένας και με άλλο κόμμα. Καθένας κι ένα αξίωμα, όπως το πουλί μες στο κλουβί του, για να θυμηθούμε και τον ποιητή.
Σκέφτεται τον ξάδελφό του τον Μίμη. Αριστούχος μαθητής στο γυμνάσιο, πέρασε πρώτος στις εξετάσεις της Ανωτάτης Γεωπονικής Σχολής Αθηνών. Αρνήθηκαν να τον δεχτούν ως φοιτητή για λόγους καθαρά πολιτικούς. Ανέβηκε γρήγορα αντάρτης στο βουνό, υπεύθυνος της νεολαίας της Πελοποννήσου του ΕΛΑΣ. Τον συλλάβανε κάποια στιγμή με προδοσία. Τον εκτέλεσαν εν ψυχρώ, την ώρα που έπινε αμέριμνος νερό από μια πηγή κάπου στην περιοχή των Καλαβρύτων. Ποιος τον σκότωσε και πού ακριβώς δεν διευκρινίστηκε ποτέ. Ούτε και το «γιατί», αφού η εντολή από το αρχηγείο ήταν να τον προστατέψουν και να τον μεταφέρουν με ασφάλεια στην Τρίπολη για να ανακριθεί.
Η φήμη, που δεν επαληθεύτηκε ποτέ όμως, έλεγε ότι κάποιος δικός τους, από ένα μακρινό παρακλάδι της οικογένειας, ήταν αυτός που τράβηξε την σκανδάλη του όπλου που τον σκότωσε. Επισήμως, δεν έμαθε ποτέ τίποτα η οικογένειά του κι ούτε τους έγινε ποτέ γνωστό πού θάφτηκε, αν θάφτηκε βέβαια, το κορμί του και δεν έμεινε βορά των σκυλιών και των κοράκων.
Θα ήθελε πολύ να τον είχε γνωρίσει. Να τον είχε προλάβει στη ζωή. Δυστυχώς, όμως, δολοφονήθηκε προτού ο ίδιος γεννηθεί. Από διηγήσεις τρίτων έμαθε όσα μπόρεσε να μάθει, γιατί ένα πέπλο μυστικοπάθειας είχε καλύψει για πολλά χρόνια τα πάντα. Θα έλεγε κανείς ότι το όνομά του αποτελούσε ταμπού αξεπέραστο και απαραβίαστο. Σχεδόν ποτέ κανείς και για κανέναν λόγο δεν μιλούσε ελεύθερα γι’ αυτόν τον άνθρωπο. Σαν να τους είχε υπαγορευτεί από αόρατες δυνάμεις οποιαδήποτε αναφορά σ’ αυτόν.
Δύσκολα χρόνια, πολιτικής και κοινωνικής καταπίεσης. Ακατανόητα για τους μεταγενέστερους. ΄Όλοι προσπαθούσαν μάταια να αποκρύψουν το παρελθόν, αφού δεν γινόταν να το λησμονήσουν. Το παρελθόν όμως δεν κρύβεται κι αν κάποτε φαίνεται ότι ξεχνιέται υπάρχουν πάντα τα πρόσωπα και οι φάκελοι για να θυμίζουν στο διηνεκές ό,τι πρέπει, δήθεν, να ξεχαστεί, για να εκβιάζουν και να απειλούν οι επιτήδειοι, να γίνονται τα πράγματα στο τέλος έτσι, όπως έχει προαποφασιστεί να γίνουν, χωρίς παρεκκλίσεις και λοξοκοιτάγματα που απομακρύνουν κάποια στιγμή τον άνθρωπο από την επίσημη γραμμή.
Τώρα υπάρχει δικτατορία στη χώρα, σκληρή και άτεγκτη. Με ελάχιστη γνώση και περισσή ηλιθιότητα. ΄Ένστολα ανθρωποειδή κυβερνούν τον τόπο με το έτσι θέλω, η ζωή ακόμα και για τους διεφθαρμένους πολιτικούς του παρελθόντος είναι δύσκολη, πολύ περισσότερο για τον φτωχό κι αδύναμο λαό, για τον απλό πολίτη που δεν βρίσκει το στήριγμά του πουθενά. Η καταπίεση είναι μεγάλη, ο χωροφύλακας είναι αυτός που καθορίζει παντού και πάντοτε τις συμπεριφορές. Ιδιαίτερα στα μικρά μέρη, όπου ο ένας γνωρίζει τον άλλον με το μικρό του όνομα, γι’ αυτό και τα μίση εκεί είναι πιο ισχυρά.
Το τρένο κόβει κάπως την ταχύτητά του, μπαίνει μεγαλόπρεπα στο Αίγιο, το παλιό κέντρο της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Πόσο γρήγορα κυλούν οι δείκτες του ρολογιού, όταν ο νους του ανθρώπου ταξιδεύει! Πόσο γρήγορα οι αιώνες, όταν τα γεγονότα απανωτά διαδέχονται το ένα το άλλο δίχως να σ’ αφήσουν χρόνο να στοχαστείς σαν άνθρωπος!

--------------------------


Το λεωφορείο στρίβει με κατεύθυνση το Αίγιο, έχει κάποιους επιβάτες που πρέπει να αφήσει εκεί. Αφήνει πίσω του την καινούργια εθνική οδό και μπαίνει κορνάροντας παρατεταμένα στην παλιά.
Ο δρόμος είναι στενός, δίπλα στη θάλασσα ακριβώς. Μόλις και μετά βίας χωράει δύο αυτοκίνητα, το ένα δίπλα στο άλλο. Δεξιά, πάνω σε λόφο, βρίσκεται η εκκλησία της Παναγιάς της Τρυπητής, αριστερά η θάλασσα, στη μέση οι γραμμές του τρένου που το λεωφορείο ετοιμάζεται να τις περάσει.
΄Ενας θόρυβος εκκωφαντικός ακούγεται κι ένα τράνταγμα ισχυρό. Σύγκρουση με το τρένο της γραμμής Αθηνών – Πατρών – Πύργου. Τα φρένα σφυρίζουν δαιμονισμένα, όπως τα πιέζει ο οδηγός με όλη τη δύναμή του. Τζάμια σπάζουν και τα συντρίμμια τους γεμίζουν τον τόπο. Το λεωφορείο ανατρέπεται τελικά και το τρένο το παρασύρει σε μικρή σχετικά απόσταση.
Νιώθει να πονάει σ’ ολόκληρο το κορμί της. Ευτυχώς, είναι ζωντανή. Καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια και βγαίνει σε λίγα λεπτά από το διαλυμένο παράθυρο του λεωφορείου. ΄Ένα χέρι, μάλλον σπασμένο. Μώλωπες παντού. Νιώθει έναν πόνο χαμηλά στο πόδι, σαν να τη σφάζει. Κορμιά πεταμένα δεξιά κι αριστερά. Το τρένο εκτροχιασμένο, κάποια βαγόνια του ξαπλωμένα στο έδαφος. Νεκροί.
Προσπαθεί ν’ απομακρυνθεί λίγο, να καθίσει στην άκρη του δρόμου να ξεκουραστεί. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή το βλέμμα της πέφτει πάνω του. Ταράζεται. Βρίσκεται εκεί, ξαπλωμένος στη μέση του δρόμου, αιμόφυρτος. Είναι φανερό ότι υποφέρει πολύ.
Σέρνεται προς το μέρος του. Σε λίγο βρίσκεται κοντά του. Το πόδι της την πονά υπερβολικά. Δεν μπορεί να το στηρίξει. Ο πόνος την διαπερνάει παντού. Ανελέητα. Δεν ξέρει αν είναι μόνο σωματικός ή και ψυχικός.
- Εσύ εδώ; Μα πώς;
Ο άντρας στρέφει με κόπο τη ματιά του επάνω της. Την βλέπει. Ξαφνιάζεται για μια στιγμή και της χαμογελάει πικρά.
- Είσαι καλά;
Κουνάει ανεπαίσθητα σχεδόν το κεφάλι. Ο πόνος, προφανώς, τον εμποδίζει.
- ΄Ησουνα μέσα στο τρένο;
Φτάνει επί τέλους κοντά του. Προσπαθεί να τον αγκαλιάσει, να του ανασηκώσει το κεφάλι. Ο πόνος που νιώθουν και οι δύο δεν την αφήνει. Βλέπει ότι υποφέρει, ότι βρίσκεται σε άθλια κατάσταση.
- Ω θεέ μου, είσαι πολύ χτυπημένος!
Εκείνος δεν μιλάει καθόλου, μόνο την κοιτάει. Της δίνει το χέρι καταβάλλοντας τεράστια προσπάθεια. Το παίρνει με λαχτάρα στο δικό της. Το κρατάει σφιχτά, σαν κάτι πολύτιμο.
Νοσοκομειακά τρέχουν δεξιά κι αριστερά, μεταφέροντας τραυματίες και νεκρούς. ΄Άνθρωποι φωνάζουν υστερικά, ζητάνε βοήθεια απεγνωσμένα. ΄Αλλοι τρέχουν να βοηθήσουν. Φορεία. Κανονικά και αυτοσχέδια. Οι τραυματίες μεταφέρονται σιγά – σιγά στα νοσοκομεία. Οι νεκροί φαίνεται ότι είναι αρκετοί. ΄Ερχονται να την πάρουν.
- Πώς νιώθεις;
Δεν αποκρίνεται. Χαμογελάει μόνο πικρά. Το ξέρει αυτό το χαμόγελο. Αφήνει το χέρι του χαλαρωμένο μέσα στο δικό της.
- Ως εδώ ήταν, λοιπόν!
Μόλις που ακούγεται τώρα η φωνή του, αίμα παντού, σ’ ολόκληρο σχεδόν το κορμί του, ένα μικρό κόκκινο ποτάμι αρχίζει να βγαίνει από το στόμα του, ένας σπασμός ακολουθεί, ύστερα δεύτερος. Το κεφάλι του πέφτει βαρύ στην αγκαλιά της, ο πόνος διαπερνά πια την ψυχή της.
Είναι νεκρός, στην άκρη του δρόμου κι αυτή μόνη, μέσα στο πλήθος, ενώ την μεταφέρουν στο νοσοκομείο, ξεσπάει σ’ ένα βουβό, σπαρακτικό κλάμα που μόνο αυτή ακούει.

2 σχόλια:

  1. Πράγματι δύσκολο να βρει κανείς τον τρόπο να συναντήσει τον ήρωά του .... κι εγώ πολλές φορές ξεστάλιασα στης μοναξιάς μου τα σοκάκια, μήπως και σταθώ τυχερός και συναντήσω τον δικό μου ήρωα... μα ακόμα τίποτα... ίσως κάποια στιγμή και να' ρθει;
    Υ.Γ. Μου άρεσε η ροή του και η αραιή χρήση της τελείας. Με γοήτευσαν οι σκέψεις των νέων και με "σημάδεψε" το απότομο σταμάτημα του ταξιδιού του νου τους....

    ΑπάντησηΔιαγραφή