Του Ανδρέα Σκαμπαρδώνη
Ο Φουσκαρίνης τύπωσε την πρώτη του συλλογή το 1980, με το ψευδώνυμο Αρχίλοχος Ναβίδης, Πρελούντιο, είναι ο τίτλος της, δηλαδή μουσικό προανάκρουσμα. Θα κατανοήσουμε καλύτερα το δεύτερο βιβλίο του –Συμπληγάδες Πέτρες και άλλα συναφή τιτλοφορείται- αν ρίξουμε μερικές διερευνητικές ματιές στο προηγούμενο. Τα ποιήματα του Πρελούντιου εκτείνονται από το 1972 («Μνήμη Γιώργου Σεφέρη») έως την Πρωτομαγιά του 1979 («Δοξαστικό της πικρής στιγμής»). Η συλλογή δεν περιέχει όλα όσα έγραψε τη συγκεκριμένη περίοδο. Ο ποιητής περιορίζεται σε μιαν αυστηρή και επώδυνη επιλογή στίχων. Τα πικρά χρόνια της νιότης σημαδεύουν εκείνα τα ποιήματα. Η μελαγχολική διάθεση τα διαποτίζει. Η ποιητική έκφραση του συναισθηματισμού του όμως θυμίζει, εδώ κι εκεί, άλλες εποχές, αισθητικά παρωχημένες.
Στο Πρελούντιο υπάρχουν λέξεις κι εκφράσεις που θυμίζουν αισθητική άλλων καιρών: περγέλιο (σελ. 7), (γδυμνό κουπί (σελ. 23), αδίκια τυράγνια (σελ.27).
Δεν επιχειρώ να μειώσω την αξία της πρώτης συλλογής του Φουσκαρίνη, αλλά να επισημάνω το στίγμα της. Ο τίτλος της σημαίνει προοίμιο, άλλωστε. Σπανίζει η περίπτωση να εμφανίζεται κανείς εξαρχής πάνοπλος στον πνευματικό στίβο. Αφήνω δε κατά μέρος ότι αυτό, κάποτε, δρα ανασταλτικά στην περαιτέρω πορεία του. Η τέχνη είναι πολύ δύσκολη και ιδιότυπη υπόθεση. Συμπεριλαμβάνονται πάντως, στο Πρελούντιο και ποιήματα που απέχουν παρασάγγας από τον παρωχημένο συναισθηματισμό. Η αισθητική τους είναι σύγχρονη. Το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα, το «Επιτύμβιο ενός τρωγλοδύτη», μαρτυρεί τις δυνατότητες του Φουσκαρίνη τις οποίες πρέπει να εκμεταλλευθεί.
Η ενότητα Συμπληγάδες πέτρες», γραμμένη κατά τη διάρκεια των ετών 1972-1980, είναι πολυκύμαντη στη συναισθηματική της φόρτιση. Η πλούσια σε εξωτερικά γεγονότα εποχή της σύνθεσής της εκφράζεται με την αντιφατικότητα που τη διακρίνει, εξίσου αντιφατικά στον υποκειμενικό κόσμο του ποιητή. «Μαύρο σκοτάδι πλανιέται παντού», αλλά «ο άνθρωπος πρέπει να ζήσει!» (σελ. 11). Ο ποιητής ζητεί από την ψυχή του να κρατηθεί γερά στις επάλξεις, ώσπου ν’ αρχίσει το μεγάλο τραγούδι.
΄Έως τότε, όμως θα επικρατεί «γαλήνη στη χώρα των τάφων» (σελ. 12). Δε βλέπει πουθενά το φως που θα «τρυπήσει το μαύρο σκοτάδι», ενώ «οι νέοι δεν μπήκαν ακόμη μπροστά», «Ακανθώδες το ζήτημα της διαδοχής!» (σελ. 15). Και τους υπόλοιπους στίχους της ενότητας τους διαρρέει το ίδιο πνεύμα. ΄Έως τώρα αντέξαμε, τονίζει. Αλλά πότε θα έρθει ο λυτρωμός; Πλέοντας κανείς ανάμεσα σε συμπληγάδες πέτρες, οπωσδήποτε δεν γνωρίζει το αποτέλεσμα του ταξιδιού. Προσπαθεί να κρατηθεί όρθιος κι ελπίζει. Τα συναισθήματά του είναι αντιφατικά, γιατί πότε οι πέτρες πάνε να τον συντρίψουν, πότε αποφεύγει τον κίνδυνο. Επομένως, δεν πρέπει να παραξενευόμαστε όταν αυτή η αντιφατικότητα εκφράζεται στην ίδια ποιητική ενότητα.
Η ενότητα «Παραλλαγές» (1978-1979) εντάσσεται στον ίδιο ιδεολογικό κι αισθητικό χώρο. Την απαρτίζουν εφτά ποιήματα. Η ίδια στυφή γεύση κι εδώ, η ίδια μελαγχολική διάθεση. Η ζωή φεύγει διαρκώς, «κανείς δεν μπορεί ν’ ανακόψει του χρόνου την πένθιμη επέλαση» (σελ. 28). Ο στίχος θυμίζει, όπως και τόσοι άλλοι του Φουσκαρίνη, Καρυωτάκη. Θυμίζει, απλώς… Ο ποιητής μας δεν είναι καρυωτακικός. Η δική του ατμόσφαιρα διαφέρει από εκείνη του αυτόχειρα της Πρέβεζας. Ενώ η ποίηση του δεύτερου είναι σαρκαστική και σκληρή, η μελαγχολία του πρώτου διαρρέεται από έναν γλυκερό συναισθηματισμό. Τις «Παραλλαγές» καθώς και τις «Συμπληγάδες πέτρες» τις χαρακτηρίζει η σύγχρονη θεματική. Αλλά, εντούτοις, κι εδώ έχουν παρεισφρήσει εκφράσεις της παλαιάς ποίησης:
«΄Ήρθε η ώρ’ αδελφοί μου
της χαράς οι τρανοί γυρολόγοι
να σταθούν να ζεστάνουν τα χέρια
που πάγωσαν σε κρύο αιώνων
στ’ ανεμόδαρτα υψώματα»,
γράφει ο Φουσκαρίνης στο τέλος των «Παραλλαγών» (σελ. 30).
Περιοδικό ΑΛΦΕΙΟΣ, τεύχος 8-10, Χειμώνας 95-Καλοκαίρι 96 (Αποσπάσματα). Αναδημοσίευση από την εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ Πύργου, Κυριακή 7 Νοεμβρίου 2010, σελ. 34, από τη στήλη «Πολιτιστικοί Ορίζοντες με θέα το Ιόνιο» της πεζογράφου Ζωής Θ. Σπυροπούλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου